ااقدامات و تمهیدات شهرسازی با رویکرد پدافند غیرعامل در مکان‌یابی نقاط امن شهری (مطالعۀ موردی: شهر مرزی اسلام‌آباد غرب)

مقدمه: از جمله اقداماتی که سعی دارد تهدیدات خارجی متوجه آسیب‌پذیری‌های داخلی نشود پدافند غیرعامل است. در طراحی و معماری نوین علاوه بر نظر داشتن به شرایط محیطی و فیزیکی، توجه به اصول دفاعی و پدافند اعم از عامل و غیرعامل نیز مهم است. اهمیت این موضوع در مناطق مرزی با توجه به شرایط خاص جغرافیایی و سیاسی این مناطق دو چندان می‌شود. سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چه معیارهایی را باید در مکان‌یابی کاربری‌ها مدنظر قرار داد تا امنیت لازم تأمین گردد؟ هدف از این پژوهش اولویت‌بندی بین مناطق مناسب برای مکان‌یابی نقاط سکونتی جدید یا سایر زیرساخت‌های شهری براساس شناسایی معیارهای مؤثر بر این اولویت‌بندی است. روش: بر این اساس در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، در مرحله جمع آوری اطلاعات و داده‌های اولیه، از مطالعات کتابخانه‌ای، برداشت‌های میدانی، مصاحبه با صاحب‌نظران و توزیع پرسشنامه بین خبرگان مربوطه استفاده شد و پس از تحلیل اطلاعات وضع موجود شهر اسلام‌آباد غرب با کمک روش SWOT، معیارهای اصلی مؤثر در فرایند مکان‌یابی این شهر تعیین گردید. در مرحلۀ بعدی اقدام به وزن‌دهی این معیارها با استفاده از روش[1]AHP شد و با استفاده از تکنیک مقایسۀ زوجی محدوده‌های امن شهر اسلام‌آباد اولویت‌بندی شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که سه معیار به عنوان عوامل اصلی مؤثر در فرایند مکان‌یابی شهر اسلام‌آباد غرب وجود دارد. این معیارها عبارتند از 1) چگونگی دسترسی به زیرمعیارهایی مانند شریان‌های اصلی، تأسیسات زیربنایی و روبنایی؛ 2) نبود دید هوایی مستقیم؛ 3) موقعیت محدوده با زیرمعیارهای پستی و بلندی زمین، دوری از مکان‌های مخاطره‌آمیز و سیل‌گیر، دوری از کاربری‌های ناسازگار. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد معیارهای دسترسی و موقعیت محدوده بین سایرمعیارهای مکان‌یابی مناطق امن این شهر مرزی بیشترین میزان تأثیرگذاری را دارند و در واقع از اهمیت بیشتری برخوردارند.   [1] Analytic Hierarchy Process